Mãn dục nam

(Tham khảo chính: 4128/QĐ-BYT )

1. Định nghĩa

Mãn dục nam là một hội chứng sinh hóa kết hợp với tuổi cao và có đặc trưng là thiếu hụt nồng độ testosterone huyết thanh. Hội chứng này có thể dẫn đến những thay đổi có ý nghĩa trong chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng bất lợi trên chức năng của nhiều cơ quan.

1. Nguyên nhân

Nội tiết tố testosterone trong máu giảm do các nguyên nhân sau:

- Tuổi càng cao, các cơ quan trong đó có tuyến yên-tinh hoàn càng suy thoái.

- Bị các bệnh làm rối loạn hoạt động của hệ thống trục hạ đồi-tuyến yên gây rối loạn sự sản xuất của nội tiết tố có liên quan khác.

- Di truyền từ thế hệ trước.

- Dùng nhiều loại thuốc có tính chất kháng androgen, ví dụ: dùng quá nhiều nội tiết tố estrogen, dùng các loại glucocorticoid, một số loại bucalutamid, flutamid, một số thuốc chữa bệnh khác như cimetidin,…

- Một số bệnh gây nên như: tiểu đường, suy tuyến yên, các khối u vùng tuyến yên-tinh hoàn, u tuyến thượng thận và khối u ở các phủ tạng khác.

- Một số thói quen xấu như: nghiện rượu, thuốc lá, ma túy,…

1. Phân tuyến kỹ thuật: theo danh mục dịch vụ kỹ thuật do Bộ Y tế quy định.
2. Chẩn đoán

4.1 Dựa vào các triệu chứng lâm sàng

4.1.1. Các triệu chứng về tình dục và sức khỏe sinh sản

- Giảm ham muốn tình dục

- Rối loạn cương dương-không giao hợp được

- Tinh trùng yếu nên khó sinh con

4.1.2. Các triệu chứng toàn thân

- Có những rối loạn về hệ thống tim-mạch như: huyết áp cao, thấp bất thường, tim đập nhanh, mặt đỏ bừng, hồi hộp.

- Rối loạn hô hấp: khó thở về đêm, ngáy to.

- Loãng xương: rất dễ gãy xương ở những tư thế bất thường hoặc những chấn thương rất nhẹ.

- Giảm thể tích và trương lực cơ cho nên lười vận động vì dễ mệt mỏi. Toàn thân teo tóp dần.

- Lượng mỡ cơ thể tăng, nhất là béo bụng.

- Da mất nước và răn rúm, tạo ra các nếp nhăn.

- Thần kinh: rất nhạy cảm với các phản xạ.

- Tâm thần: các rối loạn tâm thần (trầm cảm, hay lo âu); khả năng nhận thức và khả năng tập trung giảm.

- Rối loạn hệ thống tạo máu: hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu,…

Kết luận về chẩn đoán lâm sàng chỉ cần 1 triệu chứng về tình dục và 2 triệu chứng toàn thân là cần định hướng việc chẩn đoán về mãn dục nam giới.

4.2. Các triệu chứng cận lâm sàng

4.2.1. Các xét nghiệm về sinh hóa để đánh giá chức năng các phủ tạng toàn thân trong cơ thể. Những người có hội chứng chuyển hóa như: tăng mỡ máu, đái tháo đường,… có nguy cơ bị biểu hiện tim mạch, đột quỵ, rối loạn tình dục, … cao hơn so với người bình thường.

4.2.2. Các xét nghiệm về chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, Xquang,…) để chẩn đoán các bệnh lý khác và chẩn đoán phân biệt.

4.2.3. Các xét nghiệm về nội tiết tố chủ yếu là các nội tiết tố sinh sản: LH, FSH, prolactin, estradiol, testosterone để tìm các bệnh rối loạn về nội tiết.

4.2.4. Tiêu chuẩn vàng để xác định mãn dục nam giới là lượng testosterone trong máu hạ thấp dưới mức bình thường (bình thường lượng testosterone trong máu là: 10-35 nmol/lít). Nên tiến hành xét nghiệm vào buổi sáng.

1. Điều trị

Bổ sung hoặc tăng cường testosterone vào cơ thể.

5.1. Chỉ định

Những người có biểu hiện của mãn dục nam và nồng độ testosterone trong máu thấp hơn giá trị của người nam giới khỏe mạnh trẻ hơn (thường lấy mức 12 nmol/lít).

5.2. Các dạng thuốc dòng testosterone

Liều bổ sung testosterone phụ thuộc đường dùng và loại thuốc sử dụng. Liều dùng

thường được khuyến cáo như sau:

- Đường uống:

Testosterone undecanoate (Andriol Testocaps): 40-80 mg, 2-3 lần/ngày (uống trong bữa ăn).

- Đường tiêm: Sử dụng 1 trong 3 loại sau:

+ Testosterone enantate hoặc testosterone cypionate: 75-100 mg, tiêm bắp hàng tuần hoặc 150-200 mg tiêm bắp cách 2 tuần 1 mũi.

+ Testosterone undecanoate: 1000 mg, tiêm bắp mũi đầu tiên và mũi thứ 2 sau mũi đầu tiên 6 tuần, sau đó cứ 12 tuần tiêm nhắc lại 1 mũi.

+ Sustanon 250 mg/ống 1 ml, tiêm bắp cách 2-3 tuần 1 ống.

- Viên cấy dưới da: viên 200 mg, cứ 4-6 tháng cấy 4-6 viên.

- Miếng dán da không ở bìu: dán 1-2 miếng (mỗi miếng 5 mg testosterone), dán hàng đêm lên da lưng, đùi, cánh tay (lưu ý tránh vùng tỳ đè).

- Dạng bôi: bôi 50-100 mg testosterone/ngày (Androgel 50mg) vào vùng da được che phủ (mặt trong đùi hoặc lưng hoặc bụng) trong 30 ngày.

5.2. Chống chỉ định

Chống chỉ định bổ sung testosterone cho những người bệnh đang có bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Cần theo dõi tuyến tiền liệt thường xuyên trước và trong khi bổ sung testosterone, trong vòng 1 năm kể từ khi bắt đầu điều trị thì theo dõi vào thời điểm 3-6 tháng và 12 tháng, trong thời gian sau đó là hàng năm. Có thể tiến hành thêm siêu âm tuyến tiền liệt qua trực tràng.

1. Những điểm cần tư vấn về tình dục ở tuổi già

- Khi có tuổi, nhìn chung hoạt động tình dục giảm sút nhưng ham muốn tình dục và khả năng tình dục có thể vẫn còn.

- Nếu tình dục của một người không đổi trong suốt cuộc đời thì những thay đổi sinh học liên quan đến tuổi ít rõ rệt.

- Tình dục là bình thường và tự nhiên, người có tuổi cần nhận biết khả năng tình dục của mình và trở nên thoái mái hơn với khả năng tình dục của mình.

- Có nhiều cách hoạt động tình dục chứ không phải chỉ quan hệ tình dục qua đường âm đạo như sờ tay, hôn, thủ dâm…; có nhiều cách làm đa dạng hóa cách biểu hiện tình dục của mình và điều đó là chấp nhận được.

- Có thể có hoạt động tình dục ở lứa tuổi 70 và trên 70.

- Sức khỏe tình dục có thể làm lợi cho sức khỏe chung ở từng cá nhân có tuổi.

- Nếu có băn khoăn về sức khỏe và chức năng tình dục (về tương tác thuốc, các vấn đề sức khỏe mạn tính, các phẫu thuật…), cần tư vấn và điều trị.

Tải về tài liệu chính .....(xem tiếp)