|
|||||||||
BIẾNG ĂN Ở TRẺ EM(Tham khảo chính: Tài liệu BM YHGĐ) |
|
|
MỤC TIÊU
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
Biếng ăn là một triệu chứng, liên quan đến sự không thèm ăn. Tình trạng biếng ăn hay ăn no được kiểm soát bởi vùng hạ đồi. Ngoài hệ thống thần kinh, hệ thống nội tiết cũng ảnh hưởng trên cảm giác đói hoặc no qua các hormone như ghrelin, leptin và đường trong máu. Thuật ngữ 'biếng ăn' được sử dụng rộng rãi; thiếu định nghĩa chuẩn và biếng ăn là lý do đến khám trẻ của rất nhiều cha mẹ. Có rất nhiều nguyên nhân: - Thực thể như: bệnh ác tính, nhiễm trùng do vi trùng, siêu vi, bệnh lý chuyển hóa.... - Tâm lý - Do thuốc: kháng sinh, chống trầm cảm, do cai thuốc (cannabis= cần sa, corticoid) Tiên lượng còn tùy vào thời gian: - Ngắn: ít biến chứng - Kéo dài: suy dinh dưỡng (SDD), tử vong Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu là do đa số các bậc cha mẹ quá lo lắng và nghĩ rằng con mình không ăn được nhiều. Thật ra, đa số các trường hợp là những trẻ bình thường nhưng nhu cầu của trẻ thấp hơn bình thường, và cha mẹ thường ép trẻ ăn lượng mà cha mẹ nghĩ là 'bình thường'. Khi chúng ta càng ép trẻ ăn, trẻ lại càng sợ thức ăn và gia đình lại càng áp lực để trẻ ăn cho bằng được. Do vậy, cần thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn này. Tuy nhiên, biếng ăn của trẻ có thể tiềm ẩn một nguyên nhân tâm lý cần quan tâm lưu ý. Bài này đề cập 2 phần:
Cần phân biệt 5 dạng:
Phân loại biếng ăn ở trẻ em không được xác định rõ ràng trước đây và Hiệp hội Tâm thần Hoa kỳ xác định cách phân loại từ 1994. 2.1. Biếng ăn ở trẻ nhỏ
2.2. RL ăn uống do thiếu quan tâm
2.3. Tránh thức ăn
Ngoài ra, trẻ có thể có các biểu hiện khác như:
2.4. Trẻ 'ăn ít'
2.5. RL hành vi ăn uống sau chấn thương Xuất hiện sau một hay nhiều yếu tố chấn thương mạn hay lặp lại nhiều lần, vùng hầu họng hoặc thực quản: trẻ bị sặc, do trẻ bị ép ăn, do đặt sonde dạ dày, nuôi ăn, đặt nội khí quản, hút đàm..... Các tình huống có thể gặp là:
3.1. Trẻ 'ăn ít' và trẻ 'tránh thức ăn' Phát triển thể chất của trẻ bình thường
3.2. Biếng ăn ở trẻ nhỏ
3.3. RL ăn uống do thiếu quan tâm Cần sự hỗ trợ của BS tâm lý: điều trị tâm lý cho cha mẹ, lưu ý các điều kiện kinh tế xã hội 3.4. RL hành vi ăn uống sau chấn thương
Các qui tắc chung
Các quan niệm sai lầm: Chất đạm là thức ăn rất bổ, rất cần thiết → cung cấp quá nhiều → khó tiêu hóa → trẻ gầy và lên cân không tốt. Trong xương có nhiều canxi →hầm xương cho trẻ ăn liên tục → chán ăn. Chất đạm không tan trong nước, ăn lâu ngày → thiếu chất đạm Chất béo là thức ăn khó tiêu → hạn chế. Nhu cầu cung cấp chất béo ở trẻ em rất cao, cao hơn ở người lớn. Chọn chất béo phù hợp với lứa tuổi và cung cấp đấy đủ giúp trẻ phát triển tốt. Khẩu vị thức ăn: chọn khẩu vị thức ăn lành mạnh, không quá ngọt, không quá mặn tránh béo phì, cao huyết áp, sâu răng… Ngoài ra, cần lưu ý độ lợn cợn của thức ăn: Tùy theo lứa tuổi: < 6 tháng: bột 5% - 10% 9 – 10 tháng: cháo 20 tháng: cơm nhão tán – thức ăn lợn cợn 2 tuổi: cơm hạt như người lớn
Biếng ăn tâm thần ở trẻ gái: 95% ở trẻ gái, nguyên nhân phức tạp: có vai trò tâm sinh lý và xã hội. Chẩn đoán dễ dàng trước 4 triệu chứng:
Thông thường, trẻ tránh các thức ăn nhiều calo và làm mọi cách để loại bỏ thức ăn: nôn, ói, rửa ruột, dùng thuốc sổ, lợi tiểu... Trẻ có tăng vận động thể lực, trí óc:
Khám lâm sàng thực thể có các dấu hiệu sau đây:
Cần ghi nhận có thể có xung đột, bất hòa giữa cha mẹ. Đối với dạng tiền dậy thì ở trẻ gái 8-10 tuổi, cần chẩn đoán sớm để điều trị sớm vì ảnh hưởng đến phát triển thể chất. Rất hiếm thấy dạng xảy ra ở trẻ trai. Trong giai đoạn đầu, bệnh xảy ra từ từ, trẻ rất ngoan trước đó. Thường xảy ra sau một sự thay đổi: đổi trường, thất vọng, bạn bè chê chọc... Tiến triển của bệnh:
Về điều trị, cần nhập viện khi suy kiệt nặng để nuôi ăn, điều trị tâm lý (cá nhân và gia đình) và theo dõi sau xuất viện, theo dõi ngoại trú. KẾT LUẬN Biếng ăn là lý do đến khám trẻ của rất nhiều cha mẹ. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu là do đa số các bậc cha mẹ quá lo lắng và thường ép trẻ ăn, và làm trẻ sợ thức ăn. Tuy nhiên, biếng ăn có thể tiềm ẩn một nguyên nhân tâm lý cần quan tâm lưu ý. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|