Đặc điểm cơ quan tạo máu

(Trở về mục nội dung gốc: )

MỤC TIÊU

1. Các giai đoạn của sự tạo máu
2. Sơ đồ phát triển từ một tế bào gốc
3. Xét nghiệm khảo sát huyết học

Máu: thể hỗn hợp các tế bào trong huyết tương

Huyết tương: nước, muối khoáng, chất hữu cơ (glucid, lipid, protid)

Các tế bào trong máu do 2 loại mô tạo ra :

1. Mô dòng tủy
2. Mô dòng lympho

1. CƠ QUAN TẠO MÁU TRONG THỜI KỲ BÀO THAI:

3 giai đoạn

1. Trung phôi : ngày 16, túi noãn hoàng

                                  ngày 22, trung phôi bì

                                  chấm dứt: tuần thứ 5

1. Gan lách : tháng 3 - 6
2. Tủy : bắt đầu tháng thứ 4, tăng nhanh tháng thứ 6

                      Ở trẻ sơ sinh : sự tạo máu chủ yếu ở tủy

1. CÁC PHẦN CẤU TẠO MÁU:
2. Tạo hồng cầu :

a/ Hình thái học :

- Tủy

• Tiền nguyên hồng cầu (1)
• Nguyên hồng cầu (2)
• Nguyên hồng cầu ưa nhiều màu (3)
• Nguyên hồng cầu ái toan (4)

- Máu :

• Hồng cầu lưới (5)
• Hồng cầu (6)

2 đặc điểm: tạo ra Hb, HC mất nhân

b/ Sinh lý học của hồng cầu :

• Chức năng HC : chuyển chở oxy, gắn oxy vào Hb
• Màng HC : cấu tạo bởi L, P, G, nước, ion ; biến dạng, mềm dẽo
• Sự trao đổi màng HC - huyết thanh : ATP
• Sự biến dưỡng trong HC : Embden Meyerhof (90%), Pentose (10%)

* Trưởng khoa Thận Mu Nội Tiết BV Nhi Đồng 2, Phó chủ nhiệm Bộ Môn Nhi Trường Đại Học Phạm Ngọc Thạch, Giáo sư các Trường Đại Học Y Khoa Pháp

c/ Cấu trúc và chức năng của Hb :

- Hème và Globine

• Hème : Fe⁺⁺ và Protoporphyrine
• Globine :   4 dây polypeptid a, b, g, d           2 đôi giống hệt nhau

- Các loại Hb:

• A1: a₂, b₂  (95 -98%) > 6 tháng
• A2: a₂, d₂ (2 - 3%)
• F : a₂, g₂ (75 - 80%) ở sơ sinh, mất sau 6 tháng

- Cơ chế tổng hợp qua gen:

• Gen cấu trúc : tính chất, thứ tự
• Gen kiểm soát : số lượng

- Chức năng Hb: chuyên chở Oxy

d/ Đời sống HC :

- Các chất cần thiết để tạo HC: Fe, Cu, Zn, Co, Vitamin B2, B12, C, acid folic, đạm, các yếu tố nội tiết (Erythropoiétine ; hormon giáp trạng, tăng trưởng, androgène)

- Sự tiêu hủy HC: 120 ngày, hệ võng nội mô của tủy, lách.

2. Sự tạo BC:

a/ Hình thái học :

- Tủy:

• Nguyên tủy bào (1)
• Tiền tủy bào (2)
• Tủy bào (3)
• Hậu tủy bào (4)
• BC đa nhân (5)

- Máu :

• BC dòng hạt (đa nhân trung tính, ái toan, ái kiềm)
• BC dòng Lympho, tương bào (plasmocyte)
• BC dòng đơn nhân (mono)

b/ Sinh lý học : phản ứng miễn dịch +++

- Dòng hạt :

• Đa nhân TT : hóa ứng động, thực bào, diệt khuẩn
• Ái toan : thực bào
• Ái kiềm : Histamine, Héparine

- Dòng tương bào: Histamine, Héparine, Sérotonine

- Dòng đơn nhân: đại thực bào

3. Sự tạo tiểu cầu:

a/ Hình thái học :

- Tủy :

• Tế bào nhân khổng lồ ái kiềm
• Tế bào hạt
• Tế bào tạo tiểu cầu
• Tiểu cầu

- Máu:

• 2 - 5m , không có nhân
• Đời sống : 8 -10 ngày trong máu

b/ Chức năng :

Bảo vệ nội mô mạch máu, đông máu.

III. CÁC XÉT NGHIỆM KHẢO SÁT:

1. CTM bình thường: tùy lứa tuổi

a/ Dòng HC :

- Số lượng HC: triệu/ mm³

- Lượng Hb : g/dl hay g/l

• Mới sinh : Hb và HC tăng nhanh
• 1 - 3 tuần : Hb và HC giảm dần
• 3 - 6 tháng : Hb thấp nhất
• 10 tuổi # người lớn

- DTHC (Hct): %

- Thể tích trung bình HC (VGM): fentolitre, m³

                        VGM =

• VGM sơ sinh : tăng 104 - 111
• 3 - 6 tháng : < 75
• 6 tháng # người lớn
• HC nhỏ < 80, HC to > 100

-TCMH :                           Hb (g%)                                        (27 – 32 picogrammes)

                                         HC (triệu)

- CCMH :                             Hb (g%)

                                                Hct

HC bình sắc: CCMH 32 – 36 %

HC nhược sắc: CCMH < 30 - 31%

b/ Dòng  BC :

Trẻ sơ sinh:      10 - 30.000 / mm3, đa số đa nhân.

                        Sau đó, đảo ngược công thức:

                        --> 4 tuổi: đa nhân: 20 - 40%, lympho: 50 - 60%

c/ Dòng tiểu cầu :

Cố định: 200.000 - 400.000 / mm3

Huyết đồ bình thường ở trẻ em :

2. Tủy đồ :

a/ Kỹ thuật :

b/ Chỉ định :

• Chẩn đoán 1 bệnh máu ác tính
• Tìm 1 di căn ung thư
• Nghiên cứu tình trạng suy giảm tế bào: do nguyên nhân trung ương (tủy) hay ngoại biên

• Hiếm hơn : tìm BK, Leishmanie ...

3. Sinh thiết tủy

Trở về mục nội dung gốc: