|
1. Đánh giá ban đầutheo trình tự 5 bước ABCDE trong vòng 2 phút
- A (Aiway): kiểm soát và khai thông đường thở có bảo vệ cột sống cổ.
+ Phát hiện tắc nghẽn đường thở (dị vật, tụt luỡi, vết thương/chấn thương khí quản…)
+ Cố định cột sống cổ (tất cả các trường hợp bị chấn thương phải coi là có tổn
thương cột sống cổ cho đến khi chứng minh được điều ngược lại).
- B (Breathing): đánh giá tình trạnghô hấp và các tổn thương ngực đe doạ đến tính mạng.
+ Phát hiện tình trạng suy hô hấp (khó thở, tím tái, SpO2< 90%...).
+ Phát hiện tổn thương ngực nguy hiểm: tràn khí màng phổi dưới áp lực, tràn máu màng phổi, gãy xương sườn, vết thương ngực hở,…
- C (Circulation): đánh giá tuần hoàn và kiểm soát chảy máu.
Bảng 2. Đánh giá mức độ sốc mất máu
|
|
Độ I
|
Độ II
|
Độ III
|
Độ IV
|
|
Lượng máu mất (ml)
|
< 750
|
750-<1500
|
1500-2000
|
>2000
|
|
Lượng máu mất
(% tổng lượng máu)
|
<15%
|
15-<30%
|
30-40%
|
>40%
|
|
Mạch
|
<100
|
100-<120
|
120-140
|
>140
|
|
Huyết áp
|
Bình thường
|
Bình
thường
|
Giảm
|
Giảm
|
|
Trương lực mạch (mmHg)
|
Bình thường hoặc tăng
|
Giảm
|
Giảm
|
Giảm
|
|
Nhịp thở
|
14-20
|
20-<30
|
30-40
|
>40
|
|
Lượng nước tiểu (ml/h)
|
>30
|
20-30
|
5-< 20
|
< 5
|
|
Tình trạng thần kinh
|
Hơi lo lắng
|
Lo lắng nhẹ
|
Lo lắng, lú lẫn
|
Hôn mê
|
Nhanh chóng phát hiện tình trạng sốc nếu có. Chẩn đoán ban đầu dựa vào các biểu hiện lâm sàng của tình trạng tưới máu không đầy đủ cho các cơ quan.
- D (Disability and neurological assessment): đánh giá thần kinhvà mức độ tri giác.
A (Alert) - Tỉnh.
V (Responds to Vocal stimuli) - Đáp ứng với gọi hỏi.
P (Responds to Painful stimuli) - Chỉ đáp ứng với các kích thích đau.
U (Unresponsive to all stimuli) - Không đáp ứng với tất cả các kích thích.
- E (Exposure): bộc lộ nạn nhân, kiểm soát môi trường xung quanh,khám xét toàn
thân. Lưu ý giữ ấm (nhất là khi thời tiết lạnh, tránh gây hạ thân nhiệt).
2. Xử trí ban đầu
- Khai thông đường thở và bảo vệ cột sống cổ
+ Lấy bỏ các dị vật nếu có bằng cách dùng các ngón tay móc vét dị vật hay dùng kẹp. Nâng cằm và đẩy hàm giúp đường thở thẳng và thông thoáng. Có thể sử dụng các loại canyl đường thở ở những bệnh nhân mất ý thức hay mất phản xạ ho.
+ Đặt nội khí quản hoặc mở khí quản khi có suy hô hấp.
Bảo vệ cột sống cổ: tránh các cử động mạnh, cố định cột sống, sử dụng các thiết bị bất động thích hợp (Collier - nẹp cổ), cuộn khăn tắm, bao cát,…
- Hỗ trợ hô hấp
+ Thở oxy qua sonde, mặt nạ; duy trì SpO2> 90%
+ Đặt ống dẫn lưu ngực là bắt buộc khi xử trí các trường hợp chấn thương ngực đe doạ tính mạng như tràn khí màng phổi dưới áp lực, tràn khí màng phổi hở, tràn máu màng phổi lớn.
- Ổn định tuần hoàn
+ Làm dừng chảy máu,cầm máu bằng cách ép trực tiếp lên trên vết thương hay
can thiệp phẫu thuật.
+ Bồi phụ khối lượng tuần hoàn. Cần đặt ít nhất hai catheter tĩnh mạch có khẩu kính lớn.
- Quyết định vận chuyển người bệnh
+ Sau khi đánh giá ban đầu, cần quyết định vận chuyển người bệnh tới một cơ sở y tế thích hợp khi việc chữa trị bệnh nhân vượt quá khả năng của tuyến y tế cơ sở.
+ Đảm bảo thông tin bệnh nhân được bàn giao đầy đủ khi vận chuyển.
|
