hãy mô tả giúp tôi đường dẫn truyền thần kinh hướng tâm từ ngoại biên đến trung ương, bao nhiêu neuron, vị trí, đường đi , chức năng

(Trở về mục nội dung gốc: )

Dựa trên các tài liệu được cung cấp, đặc biệt là chương "Nervous System Disorders" trong cuốn Pathophysiology of Disease và chương "Neurological Signs" trong cuốn Mechanisms of Clinical Signs, đường dẫn truyền thần kinh hướng tâm (cảm giác) từ ngoại biên về trung ương thường bao gồm một chuỗi 3 neuron (tế bào thần kinh) nối tiếp nhau,.

Dưới đây là mô tả chi tiết về vị trí, đường đi và chức năng của các đường dẫn truyền chính:

1. Cấu trúc chung

Hệ thống cảm giác thân thể (somatosensory) truyền tải thông tin về xúc giác, áp lực, nhiệt độ, đau, rung và vị trí cơ thể (bản thể). Thông tin này được chuyển tiếp đến các nhân đồi thị (thalamus) và tích hợp tại vỏ não cảm giác ở thùy đỉnh.

Cấu trúc cơ bản gồm 3 nơ-ron:

• Neuron bậc 1 (First-order neuron): Thường nằm ở hạch rễ sau (dorsal root ganglion) đối với cơ thể hoặc hạch sinh ba (trigeminal ganglion) đối với vùng mặt.

• Neuron bậc 2 (Second-order neuron): Nằm trong tủy sống hoặc thân não. Sợi trục của neuron này thường bắt chéo qua đường giữa để đi lên phía đối diện,.

• Neuron bậc 3 (Third-order neuron): Nằm ở đồi thị, phóng chiếu lên vỏ não cảm giác,.

Có hai con đường chính dẫn truyền cảm giác từ thân mình và tứ chi:

2. Đường dẫn truyền Cột sau - Liềm giữa (Dorsal Column-Medial Lemniscus Pathway)

Đây là con đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức và xúc giác tinh tế.

• Chức năng: Dẫn truyền cảm giác về áp lực, vị trí chi (bản thể), rung, hướng chuyển động, nhận biết kết cấu, hình dạng vật thể và khả năng phân biệt hai điểm,.

• Đường đi:

    ◦ Neuron 1: Các sợi trục lớn có bao myelin đi vào tủy sống qua rễ sau và đi lên ngay ở cột sau (dorsal columns) cùng bên (không bắt chéo tại tủy sống). Các sợi từ chân đi ở phía trong (bó thon), các sợi từ tay đi ở phía ngoài (bó chêm). Chúng kết thúc tại nhân thon (gracile) và nhân chêm (cuneate) ở hành não dưới.

    ◦ Neuron 2: Từ nhân thon và nhân chêm, các sợi trục bắt chéo qua đường giữa tại hành não và đi lên tạo thành liềm giữa (medial lemniscus) để đến đồi thị,.

    ◦ Neuron 3: Từ nhân bụng sau bên (VPL - ventralis posterolateralis) của đồi thị, các sợi đi lên vỏ não cảm giác sơ cấp,.

3. Đường dẫn truyền Gai - Đồi thị (Spinothalamic Tract / Anterolateral System)

Đây là con đường dẫn truyền cảm giác nông.

• Chức năng: Dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ,.

• Đường đi:

    ◦ Neuron 1: Các sợi trục nhỏ (có ít hoặc không có myelin) đi vào sừng sau của tủy sống và tiếp khớp với các neuron tại đây trong vòng một hoặc hai đốt tủy.

    ◦ Neuron 2: Thân tế bào nằm ở sừng sau tủy sống. Các sợi trục của chúng bắt chéo ngay tại tủy sống qua mép trắng trước (anterior commissure) và đi lên ở cột trước bên (anterolateral) của tủy sống đối bên,.

    ◦ Neuron 3: Sợi trục đi đến các nhân đồi thị (chủ yếu là nhân VPL). Từ đây, thông tin được truyền lên vỏ não cảm giác.

4. Đường dẫn truyền cảm giác vùng mặt (Hệ thống dây thần kinh sinh ba - Trigeminal System)

• Chức năng: Cảm giác đau, nhiệt, xúc giác, áp lực từ vùng mặt.

• Đường đi:

    ◦ Neuron 1: Thân tế bào nằm ở hạch sinh ba (Gasserian ganglion). Các sợi dẫn truyền đau/nhiệt đi xuống hành não và tủy cổ trên để kết thúc tại nhân bó tủy của dây V. Các sợi xúc giác/áp lực kết thúc tại nhân cảm giác chính của dây V.

    ◦ Neuron 2: Từ các nhân này, sợi trục bắt chéo qua đường giữa và đi lên tạo thành liềm sinh ba (trigeminal lemniscus).

    ◦ Neuron 3: Kết thúc tại các nhân sau của đồi thị và phóng chiếu lên vỏ não cảm giác.

Tóm tắt so sánh quan trọng

Điểm khác biệt quan trọng nhất về mặt lâm sàng giữa hai con đường chính ở thân mình là vị trí bắt chéo:

• Đường cảm giác sâu/rung (Cột sau) đi lên cùng bên và bắt chéo tại hành não.

• Đường cảm giác đau/nhiệt (Gai đồi thị) bắt chéo ngay tại tủy sống.

Do đó, một tổn thương cắt ngang một nửa tủy sống (Hội chứng Brown-Séquard) sẽ gây mất cảm giác sâu/rung cùng bên với tổn thương, nhưng mất cảm giác đau/nhiệt ở phía đối diện với tổn thương,.