|
Mủ màu đỏ nâu (thường được mô tả y văn là màu sô-cô-la, màu nâu đất hoặc màu mắm tôm - anchovy paste) là một dấu hiệu kinh điển trong Nội khoa, đặc biệt là bệnh lý gan mật.
Dưới đây là cơ chế và ý nghĩa lâm sàng cụ thể:
1. Cơ chế hình thành
Khác với mủ thông thường (xác bạch cầu), dịch màu đỏ nâu này là kết quả của quá trình ly giải mô và xuất huyết:
-
Hoại tử lỏng hóa (Liquefactive necrosis): Tác nhân gây bệnh tiết ra các enzyme tiêu hủy protein, phá hủy cấu trúc mô nhu mô (thường là nhu mô gan).
-
Thành phần dịch: Màu đỏ nâu được tạo thành từ sự hòa trộn của:
-
Tế bào mô bị hoại tử/tan chảy.
-
Máu cũ (hồng cầu đã thoái hóa/hemoglobin bị oxy hóa).
-
Rất ít hoặc không có bạch cầu đa nhân trung tính (do đó về bản chất, đây không phải là "mủ" thực sự theo định nghĩa vi sinh).
2. Ý nghĩa lâm sàng
Khi chọc dò ra dịch màu đỏ nâu, bác sĩ cần nghĩ ngay đến:
-
Chẩn đoán gợi ý hàng đầu: Áp xe gan do Amip (Amoebic Liver Abscess - tác nhân Entamoeba histolytica). Đây là dấu hiệu lâm sàng mang tính chất đặc thù ("pathognomonic").
-
Đặc điểm vi sinh: Dịch này thường vô khuẩn (sterile) khi cấy tìm vi khuẩn (trừ khi có bội nhiễm). Soi tươi dịch hút từ thành ổ áp xe có thể tìm thấy amip dạng hoạt động (trophozoites), nhưng tỷ lệ dương tính thường thấp.
-
Hướng xử trí khác biệt:
-
Vì bản chất không phải là ổ mủ do vi khuẩn, bệnh thường đáp ứng rất tốt với điều trị nội khoa đơn thuần bằng Metronidazole (hoặc Tinidazole).
-
Thủ thuật chọc hút hoặc dẫn lưu (drainage) thường không bắt buộc ngay từ đầu, chỉ chỉ định khi ổ áp xe quá lớn, dọa vỡ, hoặc không đáp ứng điều trị nội sau 3-5 ngày (khác hoàn toàn với áp xe gan do vi khuẩn sinh mủ vàng/kem là bắt buộc phải dẫn lưu).
|
