|
Mủ màu xanh (đặc biệt là xanh lá cây hoặc xanh lam nhạt) có cơ chế hình thành và ý nghĩa lâm sàng rất đặc hiệu như sau:
1. Cơ chế sinh màu (Pathophysiology)
Màu xanh của mủ chủ yếu đến từ hai nguồn:
-
Sắc tố của vi khuẩn (Nguyên nhân chính): Điển hình nhất là trực khuẩn mủ xanh Pseudomonas aeruginosa. Vi khuẩn này sản sinh ra hai loại sắc tố ngoại bào hòa tan trong nước:
-
Pyocyanin: Sắc tố màu xanh lam (blue), có vai trò là yếu tố độc lực gây stress oxy hóa lên tế bào chủ.
-
Pyoverdine: Sắc tố màu vàng lục (yellow-green), có tính huỳnh quang, hoạt động như một siderophore (thu gom sắt cho vi khuẩn).
-
Sự kết hợp của hai sắc tố này tạo nên màu xanh lá cây đặc trưng (blue-green) của mủ.
-
Enzyme của bạch cầu (Nguyên nhân phụ):
-
Myeloperoxidase (MPO): Đây là enzyme chứa nhóm heme có màu xanh lá cây, nằm trong các hạt azurophilic của bạch cầu đa nhân trung tính.
-
Khi có phản ứng viêm dữ dội, lượng lớn bạch cầu chết và giải phóng MPO, có thể làm mủ có màu hơi ngả xanh (greenish) ngay cả khi không có Pseudomonas. Tuy nhiên, màu xanh do MPO thường nhạt và đục hơn so với màu xanh rực rỡ của Pseudomonas.
2. Ý nghĩa lâm sàng
Sự xuất hiện của mủ xanh là dấu hiệu chỉ điểm quan trọng:
-
Tác nhân gợi ý: Khả năng rất cao là nhiễm Pseudomonas aeruginosa (Trực khuẩn mủ xanh).
-
Tiên lượng kháng thuốc: Pseudomonas là vi khuẩn kháng tự nhiên với nhiều loại kháng sinh thông thường (như Penicillin, Cephalosporin thế hệ 1-2, Trimethoprim/Sulfamethoxazole). Do đó, phác đồ điều trị kinh nghiệm thông thường sẽ thất bại.
-
Bối cảnh nhiễm trùng: Thường gặp trên cơ địa đặc biệt hoặc nhiễm trùng bệnh viện:
-
Vết thương bỏng (biến chứng nhiễm trùng hàng đầu).
-
Viêm tai ngoài ác tính hoặc viêm tai giữa mạn tính.
-
Nhiễm trùng vết mổ sau phẫu thuật.
-
Bàn chân đái tháo đường (thường là bội nhiễm).
-
Mùi kèm theo: Khác với mủ hôi thối của kỵ khí, mủ do Pseudomonas thường có mùi hơi ngọt, nồng, được mô tả giống mùi nho (grape-like) hoặc mùi bánh ngô (corn tortilla).
Tóm lại: Thấy mủ xanh $\rightarrow$ Nghĩ ngay đến Pseudomonas $\rightarrow$ Cần đổi sang kháng sinh nhóm Anti-pseudomonal (như Ceftazidime, Cefepime, Carbapenems, hay Ciprofloxacin) trong khi chờ kháng sinh đồ.
|
