|
Trong công tác chăm sóc ngoại trú, việc đánh giá hiệu quả điều trị không dễ thực hiện, đặc biệt đối với điều trị - theo dõi những bệnh mạn tính đòi hỏi có sự quản lý và đánh giá liên tục trong thời gian dài. Sự khó khăn này là do kết quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: dùng thuốc không đều, tác dụng phụ của thuốc, tương tác thuốc, hiệu quả của thuốc, tuân thủ điều trị... Tại sao bệnh nhân thường không tuân theo các khuyến cáo của bác sĩ – nhân viên y tế? Chúng ta thử quan sát một kịch bản sau1:
Chị Lan đến gặp bác sĩ vì tái khám điều trị bệnh tăng huyết áp. Sau khi đo huyết áp, bác sĩ ghi nhận chỉ số huyết áp tương đối cao hơn mức ngưỡng bình thường theo độ tuổi của chị Lan:
- Bác sĩ: “Chào chị Lan, dạo này chị thấy trong người như thế nào?”
- Chị Lan: “Thấy cũng bình thường thôi”
- Bác sĩ: “Huyết áp của chị vừa rồi tôi đo cho thấy vẫn còn cao. Không biết chị dùng thuốc có đều không?”
- Chị Lan: “Tôi có dùng chứ. Nhưng tôi mới hết thuốc tuần vừa rồi”
- Bác sĩ: “Vậy à! Vậy chị có chú ý chế độ ăn uống giống như tôi đã hướng dẫn không? Chị có ăn giảm muối không?”
- Chị Lan: “Ừa... tôi đang thử....”.
Đây chỉ là một ví dụ thường gặp trong theo dõi điều trị bệnh mạn tính trong ngoại trú. Tuy cuộc hội thoại là ngắn, chúng ta vẫn có thể nhận định rằng cuộc đối thoại giữa 2 người đã không được thực hiện tốt. Bệnh nhân không thật sự cởi mở. Thông tin về diễn tiến bệnh và thực hiện điều trị đã không được trình bày rõ ràng đầy đủ. Đôi lúc bệnh nhân có vẻ như đang che giấu thông tin, không sẵn lòng chia sẻ trước những vấn đề mà bác sĩ đặt ra: về tình hình sức khỏe, về việc dùng thuốc, về chế độ ăn uống phù hợp... Thực tế, bệnh nhân hiện đang có tình trạng huyết áp không ổn định ở ngưỡng cao, phác đồ điều trị hiện tại chưa được tuân thủ tốt.
Với tình huống này, bác sĩ sẽ đánh giá người bệnh được chính xác hơn, cách nhìn sẽ phong phú thêm nếu chúng ta có thêm thông tin về bối cảnh của bệnh nhân. Các thông tin khác có thể là:
- Bệnh nhân đã có một người dì vừa mất vì cơn đột quị trong thời gian gần đây
- Bệnh nhân không tin rằng chế độ ăn uống có thể giúp gì nhiều vì người dì vừa mất là người rất tuân thủ chế độ ăn uống.
- Bệnh nhân cũng không tin rằng phác đồ điều trị hiện tại có hiệu quả vì bệnh nhân đã ngưng thuốc một tuần mà hiện nay họ không thấy có biểu hiện gì lạ.
- Bệnh nhân không theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà mà chỉ đo cho mỗi lần đi khám bệnh
Bản thân người bác sĩ cũng cảm thấy lúng túng trong trường hợp này bởi vì anh ta biết bệnh nhân hiện đang không đạt được mục tiêu điều trị về chỉ số huyết áp như kỳ vọng. Hiện bệnh nhân có thể có nguy cơ đột qui cao nếu như huyết áp không được điều chỉnh tốt, chế độ ăn uống không thay đổi. Bác sĩ cũng không thể biết rằng phác đồ dùng thuốc hiện tại có hiệu quả hay không, khi mà bệnh nhân đã tự ý ngưng thuốc một tuần lễ vì đã hết thuốc, việc dùng thuốc đều đặn có thể giải thích phần nào đó tình trạng huyết áp cao tại thời điểm khám hiện tại. Bác sĩ chưa hiểu vì lý do vì sao mà bệnh nhân không tuân thủ tốt phác đồ hiện nay? Các câu hỏi đặt ra đều không được trả lời một cách cởi mở, thông tin không đầy đủ, cách thức trả lời không mở rộng thông tin.
Cả bệnh nhân và bác sĩ đều đang quan tâm đến tình trạng huyết áp cao (hoặc theo nghĩa rộng là tình trạng sức khỏe của bệnh nhân). Tuy nhiên, cách thức giao tiếp chưa phù hợp đã khép lại khả năng để bác sĩ và bệnh nhân cùng trao đổi về cách thức cải thiện tình trạng sức khỏe hiện tại.
|
