|
Kỹ năng đặt câu hỏi có hiệu quả là một kỹ năng chính của hầu hết những người làm trong lĩnh vực y tế vì kỹ năng này giúp xác định những thông tin cơ bản của người bệnh và của nguồi khác trước khi có thể bắt đầu đưa ra chẩn đoán hoặc tư vấn.
Theo nghĩa rộng, câu hỏi là bất kỳ một câu nói nào hoặc một hành động không lời nào
đưa ra đòi hỏi phải trả lời.
Mục đích của dặt câu hỏi
Đặt câu hỏi trong chăm sóc sức khỏe có thể có các mục đích sau:
- Mở đầu cho cuộc thảo luận, tiếp xúc ban đầu.
- Thu thập thông tin cho chẩn đoán bệnh.
- Đánh giá tình trạng người bệnh.
- Chẩn đoán xác định bệnh và quyết định hoạt động chăm sóc cho người
- Có thể sử dụng để suy luận thái độ và cảm nhận của người bệnh
- Thể hiện sự quan tâm và duy trì mối quan hệ chuyên môn giữa cán bộ và người bệnh
Các loại câu hỏi
Câu hỏi có thể sược phân tích dựa trên ba mức độ ngôn ngữ chính: hình thức biểu hiện, nội dung và mục đích. Dựa vào sự khác biệt như vậy, các hệ thống phân loại câu hỏi khác nhau đã được xây dựng. Các loại câu hỏi được cụ thể hóa thành câu hỏi mở, câu hỏi đóng, câu hỏi dẫn dắt trả lời, câu hỏi đuôi, câu hỏi nhiều lựa chọn, câu hỏi phát hiện sự thật.
Câu hỏi mở
Câu hỏi mở là câu hỏi bắt đầu bằng những từ để hỏi như cái gì, ở đâu, như thế nào,… và khuyến khích câu trả lời dài không có cấu trúc. Nói cách khác câu hỏi mở thì cho câu trả lời rộng và dài hơn. Câu hỏi mở cho phép người bệnh nói được vấn đề của họ theo cách diễn đạt và sử dụng từ ngữ của họ, họ có thể nói rõ cảm nhận của mình.
Phân loại câu hỏi mở:
Câu hỏi mở chia thành 2 loại: Câu hỏi mở hỏi nghĩa rộng và hỏi nghĩa hẹp:
- Câu hỏi mở hỏi theo nghĩa hẹp là những câu hỏi tìm kiếm những thông tin cụ thể có giới hạn.
- Câu hỏi mở theo nghĩa rộng là những câu hỏi yêu cầu phải trả lời nhiều thông tin
hơn Ưu điểm:
- Nhìn chung, ưu điểm của câu hỏi mở là khuyến khích đối tượng được hỏi nói nhiều hơn và sâu hơn về vấn đề của họ. Do vậy, câu hỏi mở dường như được sự dụng nhiều hơn trong tư vấn
- Câu hỏi mở tạo điều kiện để giải nghĩa sâu hơn về mặt quan điểm, thái độ, suy nghĩ và cảm xúc trong khi đó người đặt ra câu hỏi cần kết hợp nghe và quan sát đối tượng.
- Người được hỏi có thể được cung cấp nhữn thông tin mà người đặt câu hỏi không dự kiến trước.
- Làm tăng khả năng kiểm soát của người trả lời và làm tăng khả năng khai thác
thông tin về các vấn đề cần thảo luận, tìm hiểu người hỏi.
- Đối tượng được hỏi cảm thấy được tham gia nhiều hơn trong cuộc nói chuyện
Nhược điểm:
- Đặt câu hỏi mở có thể mất nhiều thời gian
- Những đối tượng nói nhiều thì có thể cung cấp thông tin dài dòng, không phù hợp.
- Cuộc nói chuyện có thể kéo dài hơn và khó kiểm soát.
- Cần tập trung chú ý để ghi chép tóm tắt đầy đủ các ý của đối tượng trả lời
Câu hỏi đóng
Câu hỏi đóng có đặc điểm là câu trả lời ngắn gọn và thường yêu cầu trả lời thông tin cơ bản và hạn chế. Thường sẽ cần phải đặt ra nhiều câu hỏi đóng vì một câu hỏi đóng tiếp tục sinh ra những câu trả lời tiếp theo. Câu hỏi đóng có rất nhiều ứng dụng đặc biệt là trong trường hợp tìm kiếm sự thật với mục tiêu là giới hạn về mặt thông tin.
Câu hỏi đóng có giá trị riêng của nó và thường được sử dụng rất khác nhau trong nghiên cứu cũng như trong phỏng vấn để khẳng định vấn đề.
Phân loại câu hỏi đóng
- Câu hỏi đóng thường được sử dụng là câu hỏi trả lời có / không: Câu hỏi này cho phép câu trả lời chỉ là có hoặc không.
- Câu hỏi đóng có hai lựa chọn trả lời: Với câu hỏi dạng này, người trả lời chỉ được lựa chọn trong số những câu trả lời được đưa ra. Ví dụ: Anh thích đi du lịch bằng ô tô hay tàu hỏa. Như vậy, câu trả lời đã được đưa ra ở câu hỏi và người trả lời chỉ cần lựa chọn để trả lời.
- Câu hỏi đóng để xác định: đây là dạng mở rộng hơn của câu hỏi hai sự lựa chọn.
trong trường hợp này, câu trả lời sẽ theo hướng mở rộng hơn.
- Câu hỏi đóng để khẳng định hoặc nghi vấn những thông tin đang được hỏi
Ưu điểm
- Câu hỏi đóng rất hữu ích để thu được những thông tin thật sự trong một khoảng thời gian giới hạn hoặc khi rất cần thu thập thông tin cụ thể mà người bệnh không cung cấp.
Nhược điểm
- Những thông tin thu thập được phụ thuộc vào những câu được hỏi.
- Có thể làm cho người bệnh thất vọng khi ọ có rất ít cơ hội để bày tỏ lo lắng và cảm giác của họ
- Những cán bộ y tế thường đặt câu hỏi có/không thì có thể không có những hiểu biết đầy đủ về người bệnh và các người bệnh này cũng có thể không được khuyến khích để gợi mở những thông in hữu ích.
Câu hỏi gợi ý
Câu hỏi gợi ý là câu hỏi trong đó có giả định các khả năng có thể xảy ra.
Thông qua cách dùng từ ngữ, câu hỏi gợi ý hướng người trả lời vào các câu trả lời được mong đợi. Câu hỏi gợi ý hướng người trả lời đưa ra câu trả lời trùng với mong đợi của người hỏi. Câu trả lời dự đoán trước được hàm ý hoặc giả định trong câu hỏi.
Phân loại câu hỏi gợi ý
Có bốn loại câu hỏi gợi ý chính. Các câu hỏi này có mục đích khác nhau nhưng đều có chung mục đích là khả năng định hướng người trả lời để người trả lời hướng đến câu trả lời được biết trước như dự kiến.
- Gợi ý đàm thoại: Có thể sử dụng đề gợi mở hoặc khuyến khích cuộc nói chuyện.
- Dẫn dắt đơn giản: dẫn dắt đơn giản được hình thành trên giả định không chắc chắn rõ ràng. Câu hỏi dẫn dắt đơn giản có thể thỉnh thoảng hướng dẫn sự tham gia của người trả lời nhằm hiệu chỉnh lại những quan điểm sai lệch. Có 2 loại câu hỏi dẫn dắt đơn giản:
Câu hỏi dẫn dắt đơn giản phủ định trong đó có 1 từ không. Câu hỏi hai lần phủ định trong đó có 2 từ không.
Với những câu hỏi như vậy có thể có kết quả là phủ định hoặc khẳng định.
- Dẫn dắt khôn khéo: Định hướng được đưa ra có thể ít rõ ràng hơn trong câu hỏi và hỉnh thoảng không dự kiến trước thông qua cách hình thành câu hỏi hoặc cách sử dụng từ.
Trên thực tế, hầu hết các giao tiếp trong chăm sóc sức khỏe sẽ thu được lợi ích từ việc sử dụng kết hợp giữa câu hỏi mở và câu hỏi đóng.
|
