|
Thiếu máu là tình trạng giảm khối lượng hồng cầu lưu hành, gây suy giảm khả năng vận chuyển oxy. Tiếp cận theo khối lượng hồng cầu tập trung vào cơ chế sinh bệnh học, giúp chẩn đoán nguyên nhân thiếu máu chính xác và hệ thống.
Dựa trên nguyên tắc cân bằng giữa sản xuất và phá hủy hồng cầu, thiếu máu xảy ra khi cân bằng này bị phá vỡ do:
- Giảm sản xuất hồng cầu: Tủy xương không sản xuất đủ hồng cầu.
- Tăng phá hủy hồng cầu (Tán huyết): Hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn tốc độ sản xuất.
- Mất máu: Mất máu cấp tính hoặc mạn tính.
Các nhóm nguyên nhân
1. Giảm Sản Xuất Hồng Cầu
- Xác định: Giảm số lượng hồng cầu lưới, mặc dù thiếu máu đang diễn ra.
- Nguyên nhân:
- Thiếu hụt dinh dưỡng: Sắt, vitamin B12, folate.
- Bệnh lý tủy xương: Suy tủy, xâm lấn tủy, rối loạn tạo máu.
- Ức chế tủy xương: Thuốc, hóa trị, xạ trị.
- Giảm hormone kích thích tạo hồng cầu: EPO (suy thận), hormone tuyến giáp, androgen.
- Thiếu máu do viêm.
2. Tăng Phá Hủy Hồng Cầu (Tán Huyết)
- Xác định: Tăng hồng cầu lưới, tăng LDH, bilirubin gián tiếp, giảm haptoglobin.
- Phân loại:
- Tán huyết nội mạch: Phá hủy hồng cầu trong lòng mạch (nước tiểu sẫm màu, tím tái đầu chi).
- Tán huyết ngoại mạch: Phá hủy hồng cầu ngoài lòng mạch (lách, gan).
- Nguyên nhân:
- Tán huyết di truyền: Bệnh hồng cầu hình cầu, thiếu máu hồng cầu hình liềm, thiếu G6PD.
- Tán huyết mắc phải: Tán huyết tự miễn, thiếu máu huyết khối huyết tắc, sốt rét.
- Tăng phá hủy hồng cầu do lách to.
3. Mất Máu
- Xác định: khai thác bệnh sử, đánh giá các khả năng bị mất máu.
- Phân loại: Cơ bản sẽ có 2 nhóm
- Mất máu ra bên ngoài: bao gồm qua da, qua đường tiêu hóa, qua phổi, qua kinh nguyệt
- Mất máu vào các khoang cơ thể: màng phổi, màng bụng, màng não (ở trẻ em)
- Nguyên nhân:
- Chấn thương, phẫu thuật.
- Xuất huyết tiêu hóa: Loét dạ dày tá tràng, ung thư đại trực tràng.
- Xuất huyết phụ khoa: Rong kinh, rong huyết.
|
