- ĐẠI CƯƠNG:
Viêm gan B do vi rút viêm gan B gây nên. Bệnh gặp chủ yếu ở các nước đang phát triển. Theo thống kê, khoảng 5-10% các bệnh viêm gan mạn tính là do vi rút viêm gan B và 10-15% ung thư gan do viêm gan B. Ước tính 1/3 dân số thế giới nhiễn vi rút viêm gan B và khoảng 350 triệu người mang vi rút trong cơ thể.
- CĂN NGUYÊN:
- Vi rút viêm gan B: Hepatitis B virus (HBV) có kích thước 42mµ gồm phần vỏ và lõi DNA. Vi rút vào cơ thể qua đường máu (truyền máu, tiêm chích...) hoặc đường sinh dục, thâm nhập vào các tế bào gan, nhân lên gây hủy hoại các tế bào gan.
- Vi rút viêm gan B có thể phân lập được từ máu, nước bọt, dịch âm đạo, tinh dịch ở những người mang vi rút. Do vậy sự nhiễm vi rút viêm gan B chủ yếu qua đường máu. Ngoài ra, vi rút viêm gan B có thể lây truyền qua đường tình dục.
- CHẨN ĐOÁN VIÊM GAN B CẤP:
3.1. Viên gan B cấp
3.1.1. Lâm sàng
- Thời gian ủ bệnh từ 1 - 6 tháng
- Chán ăn, mệt mỏi, vàng mắt, vàng da, tiểu ít sẫm màu, đau tức vùng gan.
- Sốt
- Khám gan to, mềm, bờ tù, ấn tức
- Trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy gan nặng: xuất huyết, hơi thở mùi
- Gan, diện đục gan teo nhỏ, rối loạn tinh thần.
3.1.2. Xét nghiệm
- AST, ALT tăng trên 5 lần so với giá trị bình thường
- Marker viêm gan: Viêm gan B: HBsAg(+), HBeAg(+), anti-HBc IgM(+)
3.1.3. Chẩn đoán xác định
Dựa vào:
- Lâm sàng.
- Xét nghiệm: Xác định các tế bào gan bị phá hủy và các markers viêm gan B dương tính.
3.1.4. Chẩn đoán phân biệt
- Viêm gan do các vi rút khác như A, C, D, E
- Viêm gan do nhiễm độc
- Viêm gan do vi khuẩn
3.2. Viêm gan B mạn
3.2.1. Lâm sàng
- Phần lớn viêm mạn tính không có triệu chứng. Một số ít có các triệu chứng viêm cấp như mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, và suy gan.
- Biểu hiện lâm sàng: Gan to. Khi bị biến chứng xơ gan có thể bị ứ nước trong bụng, vàng da, tuần hoàn bàng hệ, xuất huyết tiêu hóa (do tăng áp làm giãn tĩnh mạch cửa gan), nam giới vú lớn như vú nữ, tinh hoàn teo nhỏ.
3.2.2. Xét nghiệm
- AST, ALT tăng so với giá trị bình thường
- Marker viêm gan: Viêm gan B: HbsAg(+), HBeAg(+), anti-HBc IgM (+)
- Mô bệnh học sinh thiết gan biểu hiện viêm gan vi rút mạn.
3.2.3. Chẩn đoán xác định
Tiêu chuẩn chẩn đoán:
- HBsAg (+) > 6 tháng.
- Hoặc HBsAg (+) và tổn thương giải phẫu bệnh đặc hiệu của viêm gan vi rút mạn.
3.2.4. Chẩn đoán phân biệt
Với các viêm gan mạn do các nguyên nhân khác chủ yếu dựa vào các xét nghiệm marker viêm gan.
- ĐIỀU TRỊ
4.1. Viêm gan B cấp
4.1.1. Điều trị đặc hiệu
Nói chung không có điều trị đặc hiệu (không dùng thuốc kháng vi rút). Trường hợp viêm gan nặng có thể dùng Tenoforvir hay Entercavier.
4.1.2. Điều trị hỗ trợ
4.1.2.1. Chế độ sinh hoạt và chăm sóc
- Nghỉ ngơi trong thời kỳ khởi phát và toàn phát, sau đó hoạt động nhẹ nhàng.
- Ăn giàu đạm, đường, vitamin, giảm mỡ động vật đặc biệt là các món xào, rán. Tăng cường ăn hoa quả tươi, sữa chua.
- Kiêng rượu, bia và hạn chế sử dụng các thuốc, hóa chất gây độc cho gan.
4.1.2.2. Thuốc điều trị đối với thể nặng
- Dịch đẳng trương: Glucose 5%, NaCl 0.9%
- Khi transaminase tăng cao: có thể sử dụng một trong các loại thuốc sau: Biphenyl Dimethyl Dicarboxylat, Silymarin, Phosphatidylcholin.
- Khi có tăng Bilirubin máu: có thể sử dụng một trong các loại thuốc sau: Chophytol, Ursodesoxycholic, Ademethionin,…
- Khi NH3 máu tăng: L ornithin-L aspartat, Lactulose, kháng sinh đường uống (neomycin)
- Điều trị rối loạn chức năng đông máu: Vitamin K1, Huyết tương tươi.
- Chống phù não: Manitol
- Thay huyết tương, lọc máu liên tục, lọc gan
- Đảm bảo hô hấp và tuần hoàn
4.1.2.3. Theo dõi sau khi ra viện:
Sau 6 tháng xét nghiệm lại HBsAg, antiHBs (viêm gan B).
4.2. Viêm gan B mạn
- Điều trị đặc hiệu: thuốc kháng vi rút
- Chỉ định điều trị
+ ALT > 2 lần giới hạn bình thường với:
+ HbeAg (+) và HBV-DNA ≥ 105 copies/ml hoặc HBeAg (-) và HBV-DNA ≥ 104 copies/ml.
- TIÊN LƯỢNG:
- Viêm gan B có thể cấp tính hoặc mạn tính. Vi rút có thể tự đào thải sau vài tháng.
- Trên 95% các trường hợp người lớn nhiễm vi rút có đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Ở trẻ nhỏ và nhất là trẻ sơ sinh, khả năng đào thải vi rút kém.
- Biến chứng: xơ gan, ung thư gan.
- Viêm gan vi rút D có thể xảy ra đồng thời với viêm gan B vì vi rút viêm gan D sử dụng protein bề mặt của vi rút viêm gan B làm lớp vỏ...Sự phối hợp hai vi rút này gây viêm gan sẽ làm tăng khả năng xơ gan và ung thư gan.
- PHÒNG BỆNH:
- Tiêm vacxin phòng viêm gan B.
- Truyền máu, tiêm chích phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc vô khuẩn.
- Quan hệ tình dục an toàn.
|