|
1. ĐẠI CƯƠNG
1.1 Khái niệm
Viêm da dầu là bệnh lý viêm mạn tính, đặc trưng bởi các tổn thương đỏ da, bong vảy tập trung ở những vùng da nhiều tuyến bã như da đầu, mặt và thân trên. Bệnh thường bùng phát tại các thời điểm tuyến bã hoạt động mạnh bao gồm những tháng đầu đời và sau giai đoạn dậy thì.
1.2 Dịch tễ
- Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn. Ở trẻ em bệnh gặp ở độ tuổi từ 3 tuần đến 12 tháng tuổi, trong đó tỷ lệ trẻ dưới 1 tháng tuổi bị bệnh khoảng 10%, đỉnh của bệnh khoảng 70% ở trẻ 3 tháng tuổi và bệnh thường biến mất sau 1 tuổi. Ở người lớn viêm da dầu gặp ở khoảng 3% với đỉnh vào những năm 30-40 tuổi. Bệnh gặp phổ biến ở nam hơn nữ.
- Bệnh có thể gặp ở mọi chủng tộc, riêng những người Mỹ gốc Phi và những người da đen thường bị viêm da dầu thể hình nhẫn hoặc hình cánh hoa dễ nhầm với lupus ban đỏ kinh hình đĩa.
1.3 Căn nguyên/Cơ chế bệnh sinh
- Cho đến nay, cơ chế bệnh sinh của bệnh vẫn chưa được hiểu một các rõ ràng nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh liên quan đến nấm Malassezia, rối loạn miễn dịch, tăng tiết chất bã và một số yếu tố thuận lợi như HIV/AIDS, parkinson bệnh lý thần kinh, bệnh lý nội tiết, tia tử ngoại, một số thuốc, yếu tố di truyền. Bệnh thay đổi theo nhiệt độ và độ ẩm. Bệnh nặng lên vào mùa mùa đông đầu mùa xuân (độ ẩm thấp và khí hậu lạnh), nhẹ hơn vào mùa hè.
- Yếu tố thuận lợi: stress, chất kích thích, bia rượu, ….
2. CHẨN ĐOÁN
2.1. Triệu chứng lâm sàng
2.1.1. Viêm da dầu ở trẻ nhỏ
- Tổn thương là các dát đỏ, mảng đỏ, trên có vảy da, vảy mỡ bóng dính, có thể kèm theo các vết nứt.
- Vị trí:
+ Vùng da đầu: hay gặp ở vùng trán và đỉnh đầu, tổn thương có thể lan rộng toàn bộ da đầu.
+ Vùng mặt, thân mình: hay gặp ở trán, rãnh mũi má, lông mày, mí mắt, rãnh sau tai, ống tai ngoài và ngực. Tổn thương có thể lan rộng ra toàn bộ thân mình và các chi.
+ Vùng kẽ: hay gặp ở nách, bẹn, quanh rốn, quanh ống hậu môn.
- Bệnh đỏ da toàn thân do viêm da dầu (Leiner’s disease): đây là một thể nặng lan tỏa của viêm da dầu ở trẻ em, Tổn thương viêm da dầu lan tỏa dẫn đến tình trạng đỏ da bong vảy toàn thân kèm theo sốt, tiêu chảy, thiếu máu, nôn và sút cân. Trẻ có thể tử vong nếu không được điều trị.
- Viêm da dầu ở trẻ nhỏ có tiên lượng tốt, hầu hết thoái lui sau vài tuần hoặc vài tháng, các trường hợp kéo dài quá 12 tháng rất ít.
2.1.2. Viêm da dầu ở người lớn
- Tổn thương là các vảy da màu trắng, mỏng trong một số trường hợp có thể là các vảy da và vảy mỡ màu vàng trên nền da viêm đỏ.
- Vị trí:
+ Ở da đầu: hay gặp ở vùng trán, thái dương và vùng đỉnh nhưng có thể lan tỏa toàn bộ đầu.
+ Ở mặt: tập trung ở má, đầu trong lông mày, rãnh mũi má, rãnh sau tai, vành tai, ống tai ngoài, ngực và lưng.
+ Vùng nếp gấp: nách, nếp lằn dưới vú, quanh rốn.
- Ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch: các tổn thương có xu hướng lan tỏa, có thể gặp ở các vùng da không tăng tiết bã như tay chân và rất khó điều trị.
2.2. Cận lâm sàng
- Xét nghiệm nấm: có thể thấy tăng số lượng nấm Malassezia.
- Xét nghiệm Demodex: có thể quan sát thấy hình ảnh Demodex.
- Dermoscopy: hình ảnh mạch máu chủ yếu giãn theo hình cành cây.
- Xét nghiệm HIV: cho những trường hợp tổn thương lan toả.
- Mô bệnh học: trong những trường hợp không điển hình cần làm mô bệnh học. Viêm da dầu được xếp vào nhóm các bệnh viêm da không đặc hiệu với mức độ khác nhau tùy giai đoạn nhưng có các bất thường sau: á sừng khu trú, lớp hạt bình thường, xốp bào, tăng sản lớp gai dạng vảy nến không đều, giãn mạch với xâm nhập viêm chủ yếu lympho quanh mạch.
- Xét nghiệm máu, định lượng kẽm đối với trường hợp chẩn đoán bệnh đỏ da toàn thân do viêm da dầu.
2.3. CHẨN ĐOÁN
2.3.1. Chẩn đoán xác định
Chủ yếu dựa vào lâm sàng với tính chất tổn thương và vị trí tổn thương điển hình, tuổi, trong những trường hợp nghi ngờ chẩn đoán dựa trên mô bệnh học.
2.3.2. Chẩn đoán phân biệt
Viêm da dầu ở trẻ em
- Viêm da cơ địa
- Viêm da tã lót
- Vảy nến
- Bệnh mô bào Langerhans
- Nấm da đầu
- Ghẻ
Viêm da dầu ở người lớn
- Vảy nến
- Nấm da đầu
- Trứng cá đỏ
- Viêm da do Demodex
- Lupus ban đỏ hệ thống
- Lupus ban đỏ kinh hình đĩa
- Viêm da tiếp xúc dị ứng
- Lang ben
- Nấm da
- Vảy phấn hồng gilbert
- Giang mai
- Pemphigus da mỡ
3. ĐIỀU TRỊ
3.1. Nguyên tắc điều trị
- Điều trị dựa vào lứa tuổi của bệnh nhân.
- Điều trị dựa vào vị trí tổn thương.
- Xác định và loại bỏ các yếu tố nguy cơ.
3.2. Điều trị
3.2.1 Điều trị viêm da dầu ở trẻ nhỏ
- Sử dụng sữa tắm gội phù hợp.
- Dùng kem làm mềm da chứa các thành phần như dầu oliu, petrolatum giúp bong lớp vảy bề mặt.
- Thuốc bôi tại chỗ: corticosteroid loại nhẹ (desonide, hydrocortison), dùng trong 7-10 ngày.
- Nếu không đáp ứng: phối hợp dầu gội ketoconazol 2%
3.2.2 Điều trị viêm da dầu ở người lớn
Sơ đồ điều trị Viêm da dầu ở đầu
Sơ đồ điều trị Viêm da dầu ở mặt và thân mình
4. PHÒNG BỆNH
- Tránh căng thẳng, stress.
- Hạn chế rượu bia, chất kích thích.
- Gội đầu bằng ketoconazol 2% hoặc cicloporox 1% 1-2 lần/tuần.
- Sử dụng tacromimus 2 lần/tuần.
|
