|
I. Phân loại Rối loạn Tâm thần Theo ICD-10:
Để nghiên cứu và thống kê dịch tễ học, cần có hệ thống phân loại bệnh. Hiện nay, hệ thống phân loại bệnh tật quốc tế ICD-10 (International Classification of Diseases, 10th Revision) là hệ thống phổ biến nhất. Chương V của ICD-10 dành cho "Các rối loạn tâm thần và hành vi", chia thành 10 nhóm bệnh chính:
- F0: Các rối loạn tâm thần thực tổn (liên quan đến tổn thương não): Ví dụ: Rối loạn tâm thần do chấn thương sọ não, do tai biến mạch máu não, do nhiễm trùng thần kinh.
- F1: Các rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng các chất tác động tâm thần (rượu, ma túy, thuốc lá,...)
- F2: Bệnh tâm thần phân liệt, các rối loạn phân liệt và các rối loạn hoang tưởng
- F3: Rối loạn khí sắc (cảm xúc): Ví dụ: Trầm cảm, rối loạn lưỡng cực.
- F4: Các rối loạn bệnh tâm căn có liên quan đến stress và dạng cơ thể: Ví dụ: Rối loạn lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn stress sau sang chấn.
- F5: Các hội chứng hành vi kết hợp với các rối loạn sinh lý và các nhân tố cơ thể
- F6: Các rối loạn nhân cách và hành vi ở người thành niên
- F7: Chậm phát triển tâm thần: Ví dụ: Tự kỷ.
- F8: Các rối loạn về phát triển tâm lý
- F9: Các rối loạn hành vi và cảm xúc thường khởi phát ở trẻ em và thanh thiếu niên : Ví dụ: Rối loạn tăng động giảm chú ý.
II. Tỷ lệ Mắc Bệnh Tâm thần Trên Thế Giới và Việt Nam:
- Toàn cầu: Theo WHO, cứ 4 người thì có 1 người sẽ trải qua ít nhất một rối loạn tâm thần hoặc hành vi trong suốt cuộc đời. Tính đến năm 2023, ước tính có khoảng 450 triệu người đang sống chung với rối loạn tâm thần, trong đó: 120 triệu người mắc trầm cảm 50 triệu người mắc động kinh 40 triệu người mắc tâm thần phân liệt 1 triệu người tự sát mỗi năm
- Việt Nam: Ước tính khoảng 15% dân số (tương đương 13 triệu người) mắc các bệnh tâm thần thường gặp như tâm thần phân liệt, trầm cảm, động kinh, rối loạn lo âu, sa sút trí tuệ, ...
III. Xu hướng Gia tăng Bệnh Tâm thần:
WHO dự báo đến năm 2030, rối loạn tâm thần sẽ trở thành gánh nặng bệnh tật hàng đầu thế giới, vượt qua cả bệnh tim mạch. Nguyên nhân gia tăng:
- Điều kiện sống: Nghèo đói, thiếu giáo dục, thất nghiệp, điều kiện sống thấp.
- Áp lực công việc: Quá tải, căng thẳng kéo dài.
- Thay đổi kinh tế - xã hội: Đô thị hóa nhanh, xung đột, thiên tai, dịch bệnh.
IV. Tầm Quan Trọng của Chăm sóc Sức khỏe Tâm thần:
Dịch tễ học cho thấy bệnh tâm thần là vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến cá nhân, gia đình và xã hội. Do đó, cần đẩy mạnh các hoạt động:
- Phòng ngừa: Giáo dục sức khỏe tâm thần, giảm thiểu các yếu tố nguy cơ.
- Phát hiện sớm: Tầm soát, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Điều trị: Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần chất lượng cao.
- Phục hồi: Hỗ trợ người bệnh hòa nhập cộng đồng.
|
