|
Khái niệm:
Hoang tưởng là một triệu chứng của rối loạn tư duy, đóng vai trò chủ yếu trong các bệnh loạn thần. Hoang tưởng thể hiện qua những ý tưởng, phán đoán sai lầm, không phù hợp với thực tế, xuất phát từ bệnh lý tâm thần. Tuy nhiên, người bệnh lại tin tưởng tuyệt đối vào những ý tưởng này, cho rằng chúng hoàn toàn chính xác, không thể giải thích hay thay đổi được. Hoang tưởng chỉ biến mất khi bệnh thuyên giảm hoặc khỏi hẳn.
Phân loại:
Hoang tưởng được chia thành hai loại chính:
Hoang tưởng suy đoán: Được xây dựng dựa trên logic sai lệch của người bệnh. Thể hiện sự rối loạn trong việc phản ánh mối liên hệ giữa các sự vật và hiện tượng. Cũng có thể thể hiện khuynh hướng tưởng tượng, mơ ước hoặc tư duy chưa trưởng thành. Thường dai dẳng, phát triển thành hệ thống và gây biến đổi nhân cách sâu sắc. Bao gồm các loại:
- Hoang tưởng bị hại: Tin rằng mình đang bị theo dõi, hãm hại, đầu độc...
- Hoang tưởng bị chi phối: Tin rằng suy nghĩ, hành động của mình bị người khác điều khiển.
- Hoang tưởng ghen tuông: Tin rằng bạn đời/người yêu không chung thủy.
- Hoang tưởng tự buộc tội: Tin rằng mình đã gây ra tội lỗi, xứng đáng bị trừng phạt.
- Hoang tưởng nghi bệnh: Tin rằng mình mắc bệnh hiểm nghèo dù không có bằng chứng.
- Hoang tưởng tự cao: Tin rằng mình có khả năng đặc biệt, tài năng xuất chúng...
- Hoang tưởng phát sinh: Tin rằng mình là người nổi tiếng, có địa vị cao...
Hoang tưởng cảm thụ: Xuất hiện sau các rối loạn tri giác, cảm xúc hoặc ý thức. Người bệnh không có logic sai lệch. Thường kèm theo ý thức rời rạc, không liên tục, cảm xúc căng thẳng, bàng hoàng, ngơ ngác. Nhân cách ít bị biến đổi. Bao gồm các loại:
- Hoang tưởng nhận nhầm: Nhận nhầm người quen thành người lạ, hoặc ngược lại.
- Hoang tưởng gán ý: Cho rằng người khác đang ám chỉ, nói xấu mình.
- Hoang tưởng đóng kịch: Cảm thấy mình đang diễn kịch, cuộc sống xung quanh là giả tạo.
- Hoang tưởng kỳ quái: Có nội dung kỳ lạ, khó hiểu.
Điều trị:
Sử dụng thuốc an thần kinh là phương pháp điều trị chính.
Liệu pháp tâm lý, trị liệu nhận thức hành vi cũng có thể được sử dụng để giúp người bệnh hiểu và kiểm soát hoang tưởng.
|
