|
3.2.1 Tổng quan
Về cơ bản, các nguyên tắc sư phạm sử dụng cho chương trình đào tạo thường qui trên giảng đường đều có ít nhiều vai trò quan trọng và có thể sử dụng cho chương trình đào trực tuyến hoặc đào tạo tích hợp (blended class). Do vậy, chúng ta vẫn phải cần được xem xét – phân tích các nguyên tắc sư phạm này.
Khi quyết định áp dụng mô hình đào tạo trực tuyến để bổ khuyết cho mô hình thường qui (face to face), chương trình đào tạo sẽ trở nên phức tạp hơn, nhiều việc làm hơn. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để đơn vị có thể phát triển các giải pháp sư phạm mới, phương pháp tương tác mới với người học, những gì mà phương pháp truyền thống face–to–face không thể thực hiện được. Việc vận hành chương trình đào tạo trực tuyến cũng nảy sinh một số vấn đề mới cần phải cân nhắc. Ví dụ như giảng viên và nhà trường phải đảm bảo được khả năng tiếp cận công nghệ của học viên, tính tham dự của học viên, cũng như kết quả đầu ra của chương trình đào tạo.
Có một số yếu tố cần xem xét khi lên kế hoạch phát triển chương trình đào tạo trực tuyến:
• Yếu tố sư phạm của giải pháp phải đặt lên trên yếu tố kỹ thuật.
• Giải pháp kỹ thuật cần phải vận dụng hợp lý phục vụ mục tiêu đào tạo.
• Lồng ghép vào chương trình các nội dung phát triển kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin phục vụ chuyên môn.
• Chiến lược lượng giá cần dựa vào các chỉ số phù hợp với mô hình đào tạo trực tuyến hoặc đào tạo tích hợp (blended class).
3.2.2 Tính sư phạm phải ưu tiên hơn yếu tố kỹ thuật
Công nghệ thông tin ứng dụng vào giảng dạy đang cung cấp ngày càng nhiều nhiều cơ hội về học tập và giảng dạy cho cả học viên và giảng viên. Ví dụ như tăng tính linh hoạt về thời gian – không gian – địa điểm, khả năng tiếp cận với nguồn tư liệu – kiến thức vô hạn của thế giới.
Tuy vậy, còn tồn tại một số nhận định chưa chính xác về việc sử dụng công nghệ thông tin trong đào tạo. Các vấn đề này cần phải được xem xét và đánh giá một cách thấu đáo bởi giảng viên ngay khi bắt đầu xây dựng kế hoạch phát triển chương trình đào tạo trực tuyến hoặc đào tạo lống ghép. Điểm quan trọng cần nhận định là:
• Công nghệ không thể tự mang đến lợi ích và giải quyết dùm cho giảng viên tất cả các vấn đề của chương trình đào tạo (ví dụ như việc gian dối thi cử, vắng mặt, không tham gia làm đề án…) nếu như thiếu xem xét các khía cạnh sư phạm.
• Các nguồn tư liệu – bài giảng – chiến thuật tiếp cận sử dụng trong mô hình đào tạo truyền thống không phải lúc nào cũng phát huy cùng hiệu quả khi triển khai qua mô hình đào tạo trực tuyến. Nó đòi hỏi phải được xem xét – hiệu chỉnh cho phù hợp với môi trường trực tuyến.
• Giải pháp đào tạo trực tuyến không lúc nào cũng đảm bảo làm cho chương trình đào tạo trở nên hấp dẫn đối với học viên, càng không đảm bảo rằng chất lượng học tập và tính chất tham gia của học viên được cải thiện.
• Học viên không phải lúc nào cũng sử dụng thành thục công nghệ để phục vụ quá trình học tập mặc dù rằng thế hệ trẻ ngày nay tiếp cận công nghệ internet ngày càng sớm, càng nhiều, càng sâu.
Các lý do ủng hộ việc áp dụng công nghệ thông tin vào môi trường đào tạo – học tập cần được xem xét một cách cẩn thận, cần được phân tích trong mối tương quan với các thành tố của giáo trình đào tạo trực tuyến hoặc đào tạo tích hợp. Công nghệ thông tin không thể là mục tiêu hướng đến của chương trình đào tạo, mà nó chỉ là một thành phần giúp cải thiện – hỗ trợ cho việc giảng dạy và học tập, và cần phải tích hợp trên cơ sở hỗ trợ các phương pháp sư phạm sử dụng trong chương trình đào tạo.
3.2.3 Giải pháp kỹ thuật phục vụ mục tiêu đào tạo.
Các phương pháp giảng: Thường qui face–to–face, trực tuyến và lồng ghép cần phải được xây dựng phối hợp với nhau để có thể tối ưa hóa ưu điểm của từng phương pháp giảng và nâng cao kết quả đầu ra. Vấn đề xây dựng phối hợp cần được hiểu theo nghĩa rằng tất cả các khía cạnh của khóa học: Bao gồm mục tiêu đào tạo, bài giảng, nguồn lực, hoạt động thực hành, bài tập, lượng giá… phải trực tiếp liên quan lẫn nhau và cùng hướng đến việc xây dựng các kỹ năng chuyên môn xuyên suốt quá trình đào tạo. Trong đó, việc lượng giá có thể được xem là một tiến trình liên tục cho phép học viên định hướng, xây dựng, đúc kết kiến thức từng bước một và hướng dần tới mục tiêu đào tạo sau cùng
Các hoạt động học tập trực tuyến khi được triển khai sẽ làm phức tạp thêm cho khung chương trình đào tạo hiện có. Nó đòi hỏi phải có những hiệu chỉnh phù hợp. Khung chương trình cần phải xây dựng lại một cách cẩn thận để cho phép lồng ghép các mô hình nhằm phát huy hiệu quả cao, có sự thống nhất chung và hỗ trợ tiến trình học tập.
3.2.4 Lồng ghép kỹ năng công nghệ thông tin
Theo như đại học Illinois – Hoa Kỳ, thì “Kỹ năng công nghệ thông tin” (Digital literacy) được định nghĩa là “năng lực sử dụng công nghệ số, sử dụng các công cụ truyền thông hoặc mạng máy tính để định vị, nhận xét, tạo thông tin và để hiểu – sử dụng thông tin đó dưới nhiều hình thực định dạng khác nhau. Nó bao gồm năng lực đọc và diễn giải phương tiện truyền thông, để tạo ra số liệu và hình ảnh thông qua các giải pháp số, và để nhận xét và ứng dụng kiến thức có được từ môi trường số”
‘the ability to use digital technology, communication tools or networks to locate, evaluate and create information and to understand and use this information in multiple formats. It includes the ability to read and interpret media, to reproduce data and images through digital manipulation, and to evaluate and apply new knowledge gained from digital environments’.
Thông thường thì chúng ta hay giả định rằng thế hệ học viên trong thời đại hiện nay được tiếp xúc sớm với công nghệ thông tin, đã thông thạo cách thức sử dụng các mạng xã hội, và họ biết cách vận các công nghệ này để phục vụ việc học tập! Tuy nhiên, giả định này không phải là đúng đối với một tỷ lệ quan trọng học viên. Chúng ta có thể quan sát thấy qua nhiều ví dụ khác nhau về vấn đề này. Có thể nhận thấy rằng phần lớn học viên hiện đang sử dụng Facebook trong sinh hoạt hằng ngày. Tuy vậy, rất ít trong số họ lại biết sử dụng các công cụ của Web 2.0 như Twitter, Flickr, và diễn đàn chuyên môn. Lẽ đương nhiên, số học viên sử dụng các công cụ này vào mục đích học tập, nâng cao chuyên môn càng ít hơn nữa. Điều quan trọng đặt ra hiện này là làm sao tập huấn cho học viên và giảng viên về cách thức sử dụng công nghệ thông tin, làm sáng tỏ lý do vì sao một số ứng dụng công nghệ thông tin có thể phục vụ quá trình học tập và làm việc. Riêng việc tổ chức các khóa đạo tào trực tuyến, trong đó có sử dụng các công cụ trực tuyến cũng là một cách thức khuyến khích học viên sử dụng.
3.2.5 Lựa chọn thành phần phù hợp với mô hình đào tạo tích hợp.
Để tối ưu hóa khung chương trình đào tạo và khuyến thích sự tham gia của học viên, điểm quan trọng là cần xác định rõ những thành phần nào phù hợp với hình thức đào tạo trực tuyến, hoặc hình thức đào tạo thường qui face–to–face. Đối với mô hình đào tạo tích hợp, các hoạt động học tập trực tuyến và trong giảng đường nên bổ khuyết cho nhau trên cơ sở vận dụng thế mạnh của mỗi hình thức. Do vậy, cần tránh xây dựng chương trình trong đó cùng nội dung lại được báo cáo – thực hiện đồng thời cho cả chương trình trực tuyến và bài giảng trong giảng đường.
Về cơ bản, không thể có công thức tính tỷ lệ phân bố giữa 2 hình thức này ứng dụng cho mọi tình huống. Tùy theo chuyên khoa, tùy theo mục tiêu đào tạo, tùy theo giai đoạn mà giải pháp học trực tuyến hay học trên giảng đường sẽ là ưu việt hơn cho việc chuyển tải nội dung đào tạo mong muốn. Đây chính là điểm quan trọng cần xem xét khi thiết kế khung chương trình đào tạo.
|
