Ví dụ: Hướng dẫn kỹ thuật chụp X-quang lồng ngực thẳng (Tư thế sau-trước).

(Trở về mục nội dung gốc: )

Tên bài học: Hướng dẫn kỹ thuật chụp X-quang lồng ngực thẳng (Tư thế sau-trước).

Đối tượng: Kỹ thuật viên Chẩn đoán hình ảnh mới.

Mục tiêu chính: Sau bài học, học viên có khả năng thực hiện định vị, hướng dẫn bệnh nhân và nhận định được các tiêu chuẩn của một phim X-quang ngực thẳng đạt yêu cầu kỹ thuật, đồng thời đảm bảo an toàn và giao tiếp chuyên nghiệp.

Phần 1: Kiến thức về Tiêu chuẩn Kỹ thuật Phim X-quang Ngực (Đáp ứng Mục tiêu Kiến thức)

1.1. Tầm quan trọng của một phim X-quang chất lượng

• Giá trị chẩn đoán: Một phim đạt chuẩn giúp bác sĩ đọc phim chính xác, tránh bỏ sót tổn thương hoặc chẩn đoán nhầm.

• An toàn cho người bệnh: Tránh việc phải chụp lại, giảm liều tia không cần thiết.

1.2. Phân tích 3 Tiêu chuẩn Vàng của phim X-quang ngực thẳng đạt yêu cầu

• Tiêu chuẩn 1: Độ xuyên thấu (Đủ sâu - Penetration)

  • Mô tả: Phải thấy được bóng mờ của cột sống ngực phía sau tim và thấy được mạch máu ở 1/3 dưới của phổi.

  • Phân tích lỗi:

    • Phim quá cứng (quá liều tia): Phổi hai bên quá đen, mất chi tiết vân phổi.

    • Phim quá mềm (thiếu liều tia): Phổi hai bên quá trắng, không thấy rõ cột sống sau tim.

  • Hình ảnh minh họa: Chiếu ví dụ phim quá cứng, quá mềm và phim đạt chuẩn.

• Tiêu chuẩn 2: Sự cân đối (Không xoay - Rotation)

  • Mô tả: Đầu trong của hai xương đòn phải cách đều đường giữa (mỏm gai cột sống).

  • Phân tích lỗi: Nếu bệnh nhân xoay, trung thất và tim có thể bị biến dạng, một bên phổi có thể trông mờ hơn bên còn lại, gây nhầm lẫn với bệnh lý.

  • Hình ảnh minh họa: Chiếu ví dụ phim bị xoay trái, xoay phải và phim cân đối.

• Tiêu chuẩn 3: Thì hít vào (Hít vào đủ sâu - Inspiration)

  • Mô tả: Vòm hoành phải nằm ở ngang mức cung trước xương sườn số 6 hoặc cung sau xương sườn số 10.

  • Phân tích lỗi: Nếu hít vào không đủ sâu, tim có thể trông to ra giả tạo, các mạch máu ở đáy phổi bị dồn lại, có thể bị đọc nhầm là tổn thương đông đặc hoặc xẹp phổi.

  • Hình ảnh minh họa: Chiếu ví dụ phim hít không đủ sâu và phim đạt chuẩn.

Phần 2: Quy trình Kỹ thuật Định vị và Hướng dẫn Bệnh nhân (Đáp ứng Mục tiêu Kỹ năng)

2.1. Các bước thực hành (Thao tác mẫu)

• Bước 1: Chuẩn bị và Xác minh

  • Chuẩn bị phòng chụp, bật máy, kiểm tra thông số.

  • Mời bệnh nhân vào phòng, xác minh thông tin (hỏi tên, ngày sinh) và đối chiếu với phiếu chỉ định.

• Bước 2: Hướng dẫn bệnh nhân chuẩn bị

  • Giải thích ngắn gọn về kỹ thuật sắp thực hiện.

  • Hướng dẫn bệnh nhân cởi bỏ áo ngoài, các vật cản quang (dây chuyền, áo ngực có gọng...).

  • Đối với bệnh nhân nữ trong độ tuổi sinh đẻ, cần hỏi về khả năng mang thai.

• Bước 3: Định vị tư thế (Positioning) - Tư thế sau-trước (PA)

  • Hướng dẫn bệnh nhân đứng thẳng, áp ngực vào phim (cassette/detector).

  • Hai chân dang rộng bằng vai để đứng vững.

  • Hai vai xoay ra trước để áp sát vào phim, mục đích tách hai xương bả vai ra khỏi phế trường.

  • Hai tay chống hông, khuỷu tay hướng ra trước.

  • Cằm ngửa, tựa lên trên đỉnh phim.

  • Chỉnh cho mặt phẳng đứng dọc và mặt phẳng đứng ngang của bệnh nhân vào giữa phim.

  • Căn chỉnh tia trung tâm (Central Ray) vào ngang mức mỏm gai đốt sống ngực D7.

• Bước 4: Hướng dẫn hô hấp và Phát tia

  • Dặn dò bệnh nhân: "Bây giờ, bác/cô/chú hít một hơi thật sâu vào... rồi nín thở!"

  • Ngay khi bệnh nhân nín thở ở thì hít vào tối đa, tiến hành phát tia.

• Bước 5: Hoàn tất

  • Thông báo cho bệnh nhân: "Xong rồi ạ, bác/cô/chú thở lại bình thường."

  • Giúp bệnh nhân rời khỏi vị trí chụp một cách an toàn và hướng dẫn nhận lại trang phục.

Phần 3: Giao tiếp Chuyên nghiệp và An toàn Bức xạ (Đáp ứng Mục tiêu Thái độ)

3.1. Giao tiếp hiệu quả với bệnh nhân

• Tạo sự tin tưởng: Luôn bắt đầu bằng việc tự giới thiệu, gọi đúng tên bệnh nhân và xác minh thông tin.

• Sử dụng mệnh lệnh rõ ràng, đơn giản: Dùng các câu lệnh ngắn gọn, dễ hiểu để hướng dẫn tư thế và nhịp thở. Ví dụ: "Áp sát ngực vào tấm này", "Xoay vai ra trước", "Hít sâu... Nín thở!".

• Thái độ thấu cảm: Nhận biết và hỗ trợ những bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đứng vững hoặc làm theo hướng dẫn (người già, người bị đau...).

3.2. Đảm bảo An toàn Bức xạ (Nguyên tắc ALARA)

• Đối với bệnh nhân:

  • Khu trú chùm tia (Collimation): Luôn điều chỉnh cửa sổ phát tia vừa đủ với vùng cần chụp, tránh chiếu tia vào các vùng không cần thiết.

  • Che chắn: Sử dụng tạp dề chì che vùng bụng dưới và tuyến sinh dục nếu cần thiết, đặc biệt với trẻ em và người trong độ tuổi sinh sản.

  • Tránh chụp lại: Việc định vị đúng ngay từ đầu là cách tốt nhất để giảm liều tia cho bệnh nhân.

• Đối với bản thân Kỹ thuật viên:

  • Khoảng cách: Đứng trong phòng điều khiển có vách chì khi phát tia.

  • Thời gian: Giảm thiểu thời gian ở gần nguồn tia.

3.3. Tác phong chuyên nghiệp

• Bảo mật thông tin: Không thảo luận về tình trạng bệnh nhân ở nơi công cộng.

• Giữ bình tĩnh: Duy trì thái độ bình tĩnh, tự tin, ngay cả khi gặp các tình huống khó khăn.