|
Chăm sóc sức khỏe vị thành niên (VTN) đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tương lai khỏe mạnh cho thế hệ trẻ. Giai đoạn VTN là thời kỳ chuyển tiếp quan trọng, với những thay đổi nhanh chóng về thể chất, tâm lý và xã hội. Việc chăm sóc sức khỏe định kỳ cho phép:
Đánh giá sự phát triển toàn diện: Theo dõi tăng trưởng, phát triển vận động, nhận thức, tình cảm và hành vi của trẻ.
Phòng ngừa bệnh tật: Thực hiện các biện pháp phòng ngừa như tiêm chủng, tư vấn lối sống lành mạnh.
Phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe: Sàng lọc các bệnh lý tiềm ẩn và can thiệp kịp thời.
Tư vấn và hỗ trợ: Cung cấp thông tin và hướng dẫn về các vấn đề sức khỏe, tâm lý, xã hội và tình dục. II. Bốn lĩnh vực chính trong chăm sóc sức khỏe VTN:
1. Xác định yếu tố nguy cơ:
- Thu thập tiền sử: Tìm hiểu tiền sử bệnh tật cá nhân, gia đình, môi trường sống, lối sống,... để đánh giá nguy cơ mắc bệnh.
- Khám lâm sàng: Đánh giá sự tăng trưởng, phát triển, tầm soát các dấu hiệu bất thường.
- Xét nghiệm cận lâm sàng: Thực hiện các xét nghiệm cần thiết để phát hiện các bệnh lý tiềm ẩn. Ví dụ: Trẻ VTN có hoạt động tình dục cần được sàng lọc các bệnh lây truyền qua đường tình dục và tư vấn về ngừa thai.
2. Tiêm chủng tạo miễn dịch:
Kiểm tra sổ tiêm chủng và tiêm bổ sung các mũi tiêm cần thiết theo Chương trình Tiêm chủng Mở rộng. Lưu ý tiêm phòng ung thư cổ tử cung (HPV), cúm, Rubella,... cho trẻ gái VTN.
3. Khám sàng lọc:
a) Khám sàng lọc nhanh:
- Tăng trưởng và dinh dưỡng: Phát hiện các bất thường như chậm tăng trưởng, chậm dậy thì, béo phì,...
- Hệ tuần hoàn: Đo huyết áp để tầm soát tăng huyết áp.
- Vẹo cột sống: Sàng lọc vẹo cột sống, đặc biệt ở trẻ gái từ 10-14 tuổi và trẻ trai từ 12-16 tuổi.
- Thị giác: Kiểm tra thị lực định kỳ để phát hiện tật khúc xạ, lác mắt,...
- Vệ sinh răng miệng: Khám răng định kỳ và hướng dẫn vệ sinh răng miệng để phòng ngừa sâu răng và các bệnh lý răng miệng khác.
b) Sàng lọc cận lâm sàng: Thực hiện các xét nghiệm dựa trên yếu tố nguy cơ và kết quả khám lâm sàng, ví dụ: xét nghiệm máu, nước tiểu, chức năng tuyến giáp,...
4. Tư vấn sức khỏe: VTN thường có xu hướng thử nghiệm những điều mới và hành vi "người lớn" tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Tư vấn sức khỏe cần tập trung vào:
- An toàn tình dục: Giáo dục về tránh thai, phòng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- An toàn giao thông: Nhấn mạnh việc tuân thủ luật lệ giao thông, đội mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn,...
- Tác hại của rượu và chất gây nghiện: Cung cấp thông tin về tác hại của rượu, thuốc lá, ma túy và các chất gây nghiện khác.
- Kỹ năng sống: Hướng dẫn cách đối mặt với khó khăn, thất bại, xác định mục tiêu, xây dựng lòng tự trọng,...
- Sức khỏe tâm thần: Quan tâm đến các dấu hiệu trầm cảm, lo âu và các vấn đề tâm lý khác. III. Nguyên tắc tư vấn sức khỏe VTN:
- Tạo dựng lòng tin: Tôn trọng, lắng nghe, không phán xét để trẻ cảm thấy thoải mái chia sẻ.
- Bảo mật thông tin: Giữ bí mật thông tin cá nhân của trẻ.
- Cung cấp thông tin chính xác: Sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với lứa tuổi.
- Dễ tiếp cận: Dành đủ thời gian cho trẻ, tạo điều kiện để trẻ dễ dàng tiếp cận dịch vụ tư vấn.
Chăm sóc sức khỏe VTN là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự hợp tác giữa gia đình, nhà trường và nhân viên y tế. Việc thực hiện tốt các biện pháp chăm sóc sức khỏe VTN sẽ góp phần xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh, năng động và có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.
|
