Ý nghĩa lâm sàng

(Tham khảo chính: )

• Tăng NH3 máu: Gợi ý bệnh não gan? Các nguyên nhân khác?

  • Bệnh não gan (Hepatic Encephalopathy - HE):
    • Đây là nguyên nhân quan trọng nhất gây tăng NH3 máu. Khi gan bị suy giảm chức năng (xơ gan, viêm gan cấp, suy gan cấp,...), khả năng chuyển hóa NH3 thành urea bị giảm sút, dẫn đến tăng NH3 máu.
    • NH3 là một chất độc thần kinh, gây ra các rối loạn chức năng não, từ nhẹ (thay đổi tính tình, mất ngủ) đến nặng (lú lẫn, hôn mê).
    • Mức độ tăng NH3 máu có thể không tương quan chặt chẽ với mức độ nặng của bệnh não gan.
  • Các nguyên nhân khác gây tăng NH3 máu:
    • Rối loạn chu trình ure bẩm sinh: Các bệnh lý di truyền hiếm gặp, thiếu hụt các enzyme của chu trình ure.
    • Hội chứng Reye: Bệnh lý cấp tính, thường gặp ở trẻ em sau nhiễm virus và sử dụng aspirin, gây tổn thương gan và tăng NH3 máu.
    • Suy thận: Thận giảm khả năng thải trừ NH3.
    • Xuất huyết tiêu hóa: Máu trong đường tiêu hóa bị vi khuẩn phân hủy tạo ra nhiều NH3.
    • Một số thuốc: Valproic acid, carbamazepine,...
    • Nhiễm trùng:
    • Tăng dị hóa protein: Bỏng nặng, suy dinh dưỡng nặng,...

• Theo dõi và xử trí bệnh não gan:

  • Theo dõi:
    • Đánh giá mức độ ý thức (thang điểm hôn mê Glasgow, thang West Haven).
    • Theo dõi các triệu chứng thần kinh (run, rung giật nhãn cầu,...).
    • Xét nghiệm NH3 máu (có thể không cần thường xuyên).
  • Xử trí:
    • Giảm sản xuất NH3 tại ruột:
      • Lactulose: Thuốc nhuận tràng thẩm thấu, giúp giảm hấp thu NH3 tại ruột và tăng thải trừ NH3.
      • Rifaximin: Kháng sinh đường ruột, giúp giảm số lượng vi khuẩn sản xuất NH3.
    • Điều trị các yếu tố thúc đẩy: Xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng, rối loạn điện giải,...
    • Chế độ ăn giảm protein: (Cần cân nhắc kỹ để tránh suy dinh dưỡng).
    • Các biện pháp khác: L-ornithine L-aspartate (LOLA), lọc máu,...
    • Ghép gan: Là phương pháp điều trị triệt để trong trường hợp suy gan nặng.